OSOBY STARZEJĄCE SIĘ NA RYNKU PRACY I FORMALNE I POZAFORMALNE FORMY POMOCY JAKO ODPOWIEDŹ NA ICH POTRZEBY.

 

Definicji pracy w literaturze przedmiotu jest bardzo wiele. Jedną z nich jest ta przytoczona za W. Okoniem przez B. Juraś-Krawczyk, która mówi o tym, że praca to „zbiorowa lub jednostkowa działalność, której celem jest uzyskanie jakiegoś wytworu materialnego lub niematerialnego […]”[1] co więcej „procesowi pracy na ogół towarzyszy przekonanie o jej pożytku, ale zarazem przymus wewnętrzny, tj. narzucony przez społeczne warunki życia zbiorowego”.[2] Pełni ona wiele funkcji w życiu człowieka i wypełnia większość czasu jego dorosłego życia. Co natomiast dzieje się, kiedy jednostka zbliża się do wieku emerytalnego czy nadal podejmuje aktywność zawodową? W niniejszej pracy postaram się przyjrzeć temu problemowi bliżej.

            „Starość jest tym etapem życia, który wymaga pomocy i wielkiego wysiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starzenia się. Człowiek musi bowiem dokonać wyboru stylu życia. Wybiera formy i nasilenie aktywności. Może być bierny po przejściu na emeryturę, wycofać się z życia społecznego, pozwolić sobie na nic nie robienie, bierne trwanie, ograniczając ruch, kontakty społeczne i minimalizując swoje potrzeby. Wkracza wtedy w patologiczny stan apatii i zaniedbania. Wymaga wsparcia i pomocy, aktywizacji przynajmniej w sferze życia codziennego. Może wybrać określony poziom aktywności. Nie istnieje bowiem jeden styl starzenia się i przystosowania do starości.”[3]  Granice i kryteria okresu późnej dorosłości są różnie przedstawiane przez autorów. Mogą wahać się nawet w granicy 30 lat; od 45 roku życia do 70 roku życia, a zdaniem wielu autorów wiek graniczny to 70 rok życia.[4]

            Poprawa warunków materialnych i wzrost poziomu usług medycznych przyczynia się do tego, że w coraz większej ilości krajów pojawia się zjawisko starzenia się społeczeństw. „Za społeczeństwo stare demograficznie uważa się takie, w którym odsetek osób w wieku 60 lat i więcej przekracza 12% lub gdy odsetek osób w wieku 65 lat i więcej przekracza 7% (normy ONZ przyjmują jako wiek graniczny 65 lat). Ponadto przyjmuje się, że jeśli odsetek ludzi w danym państwie w wieku 65 lat i więcej osiąga 7%, to kraj ten przekracza tzw. próg starości, jeśli zaś uzyskuje 10% – uznaje się dany kraj za wiekowo zaawansowany (Orzechowska, 2001).

Na starzenie się społeczeństw wpływ mają różnorodne czynniki. Do najważniejszych

zaliczyć można:

• wydłużenie się czasu życia ludzkiego

• spadek dzietności kobiet

• wkraczanie w wiek emerytalny osób z tzw. powojennego „baby-boomu”

• migracje osób młodych.”[5]

Wobec takiego stanu rzeczy pojawiają się nowe wyzwania, którym naprzeciw wychodzą postulaty Strategii Lizbońskiej. „Zgodnie z Europejską Strategią Zatrudnienia (ang. European Employment Startegy) i Wytycznymi Polityki Gospodarczej (ang. Broad Economic Policy Guidelines – BEPG) kraje członkowskie muszą rozwijać i wprowadzać wszechstronne działania ukierunkowane na aktywne starzenia się. Tworzone strategie mają na celu zapewnić utrzymanie zatrudnienia wśród starszych pracowników, co przekłada się na wprowadzenie następujących rozwiązań:

• zachęty finansowe odwodzące od przejścia na wcześniejszą emeryturę i przekonywujące, że aktywność zawodowa popłaca,

• dostęp do szkoleń i różnych form kształcenia ustawicznego oraz skutecznej aktywnej polityki rynku pracy,

• stworzenie dobrych warunków pracy sprzyjających utrzymaniu pracy, w szczególności zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, stosowanie elastycznych form zatrudnienia – obejmujących pracę w niepełnym wymiarze godzin (ang. part-time working) i przerwy w zatrudnieniu (ang. career breaks) – oraz dostępność usług w zakresie opieki.”[6]

Nie mniej jednak ważną przyczyną wycofania się z aktywności zawodowej osób po 50 roku życia są liczne obawy związane z wymaganiami, jakie stawia rynek pracy.”[7] Autorka podaje również, że w obecnych czasach bardzo ważna jest umiejętność obsługi komputera, a nowe technologie i urządzenia, które młodszym pokoleniom nie sprawiają większej trudności, są niejednokrotnie dla osób starszych „źródłem napięcia i lęku wynikającego z braku umiejętności i poczucia niedostosowania”[8] Ponieważ wraz z procesem starzenia się pracownika starzeją się również jego kompetencje zawodowe „starsi pracownicy niejednokrotnie nie mogą zaoferować wymaganego współcześnie poziomu kompetencji związanych z nowymi technologiami.”[9] Autorka podkreśla również, że wśród czynników, które rzutują na wycofanie się osób w wieku okołoemerytalnym wyróżnia się grupy „push” i „pull factors”. Do pierwszej z nich autorka zalicza czynniki przyciągające osoby starzejące się do przejścia na emeryturę, natomiast drugą grupę tworzą czynniki, które utrudniają zachowanie dotychczasowej pracy lub zmianę zatrudnienia, co zdaniem autorki przyczynia się to „wypchnięcia” osób starszych z grona społeczności aktywnej zawodowo.[10] Z kolei Elżbieta Roszko mówi o tym, że adaptacje do rynku pracy utrudnia osobom starszym ich stereotypowe traktowanie przez pracodawcę, które utrudnia podtrzymanie uczestnictwa ludzi starszych na rynku pracy i także zapewnienie im odpowiedniego dostępu do szkoleń, pomimo tego, że pracodawca ceni ich doświadczenie zawodowe.[11]

Powyższe czynniki niejednokrotnie odgrywają istotną rolę w podejmowaniu przez jednostkę decyzji o wcześniejszym przejściu na emeryturę. Jest to przełomowy okres w życiu człowieka. Wiąże się on ze zmianą pełnionej do tej pory roli, a także obliguje do przeorganizowania dotychczasowego stylu życia, a także zmiany aktywności. Nie ma znaczenia czy przejście na emeryturę jest pozytywną czy negatywną zmianą w życiu człowieka, „zawsze jest to sytuacja trudna, wymagająca przystosowania do nowych warunków”[12]

„Osoby te pragną nadal aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym, dokształcać się, organizować, poznawać nowe dziedziny życia i na bieżąco komunikować się między sobą. Realizowanie takich potrzeb ma niewątpliwie olbrzymi wpływ na zachowanie dobrej kondycji psycho-fizycznej każdego człowieka i to w każdym wieku. Określeniem „trzeci wiek” przyjęto nazywać lata życia następujące po osiągnięciu przez człowieka wieku emerytalnego, charakteryzujące się wycofaniem z czynnego życia zawodowego. Ta zmiana warunków życia wywołuje często uczucie pustki i osamotnienia, spadek prestiżu w środowisku; pogarszająca się sytuacja materialna, nadmiar czasu wolnego i brak umiejętności jego wykorzystania to dalsze czynniki niewłaściwego nastawienia do starości ze strony otoczenia, a często i samych osób starszych.”[13] W odpowiedzi na powyższą potrzebę osób starszych powstały Uniwersytety Trzeciego Wieku. Jak podaje Iwona Wieczorek[14] założycielem pierwszego Uniwersytetu Trzeciego Wieku był Pierre Vellas. Powstał on w 1973 roku, a jego celem było dążenie do poprawy jakości życia, a także zwiększenia intelektualnej i psychicznej sprawności osób starszych. Celem działania uniwersytetów jest:

• upowszechnianie inicjatyw edukacyjnych,

• aktywizacja intelektualna, psychiczna, społeczna i fizyczna osób starszych, poprzez rozwijanie ich umiejętności,

• poszerzanie wiedzy i umiejętności seniorów, poprzez sekcje wykładów z wybitnymi postaciami nauki i kultury,

• ułatwianie im kontaktów z instytucjami takimi jak służba zdrowia, ośrodki kultury, ośrodki rehabilitacyjne i inne, realizowane dzięki spotkaniom z pracownikami instytucji

rządowych, samorządowych, kulturalno-oświatowych itp.,

• angażowanie słuchaczy w aktywność na rzecz otaczającego ich środowiska, realizowane poprzez kontakty słuchaczy z opiekunami domów dziecka, domów opieki

społecznej, wolontariat seniorów,

• podtrzymywanie więzi społecznych i komunikacji międzyludzkiej, realizowane poprzez kontakty seniorów z najmłodszymi członkami społeczeństwa, z młodzieżą, co skutecznie wpływa na łamanie stereotypu starości jako okresu społecznej bierności, bezradności.

Poza Uniwersytetem Trzeciego Wieku do formalnych form wsparcia osób dorosłych Olga Czerniawska[15] zalicza stowarzyszenia, które obejmują członkostwo przez całe życie jednostki. Autorka zalicza do nich harcerstwo i stowarzyszenia religijne, charytatywne lub sportowe. Czerniawska, jako pomocne przy adaptacji do starości wymienia także takie instytucje jak kluby oraz domy dziennego pobytu, a w ostatniej fazie również domy opieki społecznej. Ludzie starsi są członkami i organizatorami licznych stowarzyszeń wśród których wymienić można związki kombatantów, emerytów, oraz związki powstałe na skutek II wojny światowej jak np. Związek Więźniów Obozów Koncentracyjnych. Poza funkcją edukacyjną pełnią one także funkcję afiliacyjną, integracyjną i ogólnie terapeutyczną. Autorka wskazuje, że pomagają one przeżyć życie ciesząc się nim i czerpiąc z niego satysfakcję. Porządkują czas; dają zadania na dzień, tydzień czy miesiąc, a także tworzą kalendarz spotkań, wydarzeń czy zadań.

Olga Czerniawska do nieinstytucjonalnych form pomocy zalicza czytelnictwo i biblioterapie, a także czasopisma. Wskazuje, że formą wsparcia dla seniorów jest prasa kierowana do nich, której część redagowana jest przez ich rówieśników. Należą do nich pisma redagowane przez mieszkańców domów opieki społecznej. W ramach form pomocowych autorka wyróżnia także audycje radiowe i telewizyjne przeznaczone dla seniorów, w których uczestniczą osoby starsze. Autorka jako coraz częstszą formę wskazuje podróże, które mogą odbywać się w dwóch przestrzeniach; rzeczywistej, których organizatorem są biura podróży i wirtualnej czyli przez Internet czy telewizję. Podróże kształcą, sprzyjają kontaktom i inspirują. Pozwalają na poznanie innych kultur,  a także są źródłem doznań religijnych; pozwalają na spotkania ze znaczącymi ludźmi, mędrcami czy żyjącymi świętymi, bądź podróżowanie śladami znaczących osób. Jak podaje autorka jest wiele biur podróży, które specjalizują się w organizowaniu wycieczek do miejsc kultu religijnego np. do Ziemi Świętej czy Szlakami Sanktuariów Maryjnych. Taka forma pomocy umożliwia również poznanie natury czemu mogą służyć wycieczki do ogrodów botanicznych, ogrodów zoologicznych czy rezerwatów przyrody.

            Podsumowując „szeroko zakrojone studia literaturowe oraz badania statystyczne potwierdziły, że:

• nadal panuje na rynku pracy stereotyp pracownika starszego jako pracownika gorszego,

• pracownicy powoli zaczynają przejawiać zainteresowanie utrzymaniem zatrudnienia starszych grup społecznych niemniej jednak cały czas uważają, że zastępowanie starszych pracowników młodszymi jest w perspektywie krótkofalowej dobrą strategią na redukcję kosztów zatrudnienia,

• uważa się, że jeden młodszy pracownik jest w stanie zastąpić kilku starszych pracowników,

• wcześniejsze emerytury w wielu krajach są traktowane jako doskonała furtka na „ucieczkę” z rynku pracy.”[16]

Z kolei w tym okresie- okresie emerytalnym „pamiętając aksjomat, że nikogo nie można rozwijać, że proces rozwoju jest samoistny, zależny i wyzwolony przez daną osobę, a inni mogą ją wspomagać, trzeba szanować każdy styl starzenia się. Można jedynie proponować sytuację sprzyjającą rozwojowi kompetencji społecznych, umysłowych i fizycznych. Można wspierać instytucje społeczne i tworzyć nowe instytucje otwarte na potrzeby współczesnego człowieka.”[17]

---

[1] B. Juraś-Krawczyk za W.Okoń w Barbara Juraś-Krawczyk Edukacyjny i społeczny wymiar bezrobocia (na przykładzie dużego miasta), s. 14

[2] Tamże, s. 14

[3] Olga Czerniawska Edukacja jako pomoc w rozwoju w ujęciu andragogiki i gerontologii [w:] red. Ewa Marynowicz-Hetka Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, tom 2, s.441

[4] Barbara Harwas-Napierała, Janusz Trempała Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2, s.264

[5] Maria Finogenow Starzenie się społeczeństw i starzenie się kompetencji [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników s współczesne potrzeby rynku pracy,s. 214

[6] Elżbieta Roszko Kształcenie ustawiczne w dobie postępującego starzenia się Europy [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, s. 241

[7] Maria Finogenow Starzenie się społeczeństw i starzenie się kompetencji [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników s współczesne potrzeby rynku pracy,s. 219

[8] Tamże, s.223

[9] Tamże, s.211

[10]Tamże, s.218

[11] Elżbieta Roszko Kształcenie ustawiczne w dobie postępującego starzenia się Europy [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, s. 251

[12] Maria Finogenow Starzenie się społeczeństw i starzenie się kompetencji [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników s współczesne potrzeby rynku pracy,s. 217

[13] Iwona Wieczorek Edukacja seniorów- wybrane aspekty [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z, s.184

[14] Tamże, 184-185

[15] Olga Czerniawska Edukacja jako pomoc w rozwoju w ujęciu andragogiki i gerontologii [w:] red. Ewa Marynowicz-Hetka Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, tom 2, s.442-443

[16] Elżbieta Roszko Kształcenie ustawiczne w dobie postępującego starzenia się Europy [w:] red. Marta Znajmiecka-Sikora, Bogna Kędzierska, Elżbieta Roszko Podstawy kształcenia ustawicznego od A do Z. Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, s.256

[17] Olga Czerniawska Edukacja jako pomoc w rozwoju w ujęciu andragogiki i gerontologii [w:] red. Ewa Marynowicz-Hetka Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, tom 2, s. 443

Autor: Paulina

SEZON NA TRUSKAWKI

Proste i smaczne ciasto z truskawkami


Składniki:

masło, 6 łyżek

mąka, 1 1/2 szklanki
proszek do pieczenia, 1 1/2 łyżeczki
sól, 1/2 łyżeczki
cukier, 1 szklanka
jajko, 1
jogurt naturalny lub maślanka, 1/2 szklanki
ekstrakt z wanilii, 1 łyżeczka
truskawki, ok. 300 g

Przygotowanie:


Mąkę przesiewamy dodając proszek do pieczenia oraz sól. Do oddzielnej miseczki przekładamy masło, cukier i ucieramy ręcznie lub mikserem na puszystą masę ok. 3 minut. Następnie dodajemy jajko, jogurt i wanilię, mieszamy. Gdy masa jest już połączona dodajemy stopniowo mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia i solą. Ciasto przekładamy do tortownicy o śr. ok. 26 cm wcześniej wysmarowaną masłem i lekko oproszoną cukrem. Truskawki myjemy i usuwamy szypułki, następnie kroimy na ćwiartki lub połówki. Wykładamy na wierzch ciasta. Wstawiamy do piekarnika rozgrzanego do 180C na ok. 50 min. do zarumienienia skórki ciasta. Podajemy ostudzone, ja niestety nie poczekałam i ciężko mi się je kroiło.  


Źródło: http://smaker.pl/przepisy/ciasta-i-desery/ciasto-z-truskawkami,54207


Warstwowy deser truskawkowy


Składniki:


kasza manna, 1 szklanka

mleko, 3 1/2 szklanki
cukier waniliowy, 1
cukier, 1/2 szklanki
truskawki, 2 szklanki
rozdrobnione ciastka np. maślane, 1 szlanka

Przygotowanie:


Do gotującego mleka wsypujemy kaszę i gotujemy ok. 10 min do zgęstnienia, studzimy. Truskawki i ciastka miksujemy lub rozdrabniamy widelcem. Do pucharków wlewamy kaszę, następnie dodajemy ciastka, truskawki, ciastka, kaszę i ponownie truskawki, kończymy na ciastkach. Podajemy zaraz po przygotowaniu.

 

Źródło: http://smaker.pl/przepisy/ciasta-i-desery/deser-warstwowy-przepis,54276

Chłodnik truskawkowy z imbirem


Składniki:


300 g dojrzałych i soczystych truskawek1/4 szklanki wody2 łyżki soku z cytryny2 łyżki miodu1/2 - 1 łyżeczka drobno startego imbiru


Przygotowanie:


Truskawki opłukać i oderwać szypułki, pokroić na mniejsze kawałeczki i włożyć do garnka. Dodać wodę, sok z cytryny, miód, imbir. Zagotować a następnie zmiksować, przelać przez sito (przetrzeć wypukłą stroną łyżki), doprawić w razie potrzeby cukrem. Dobrze schłodzić. Podawać w małych miseczkach lub szerokich talerzach z dodatkiem jogurtu lub śmietany, przed podaniem posypać świeżą miętą.


Źródło: http://www.kwestiasmaku.com/zielony_srodek/truskawki/chlodnik_z_truskawkami_imbirem/przepis.html

SMACZNEGO!

UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU JAKO FORMA SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO OSÓB STARSZYCH

       

Czas wolny jest ważną częścią życia każdego człowieka bez względu na jego wiek, wykształcenie, czy majętność. Może budzić różne skojarzania, ale zazwyczaj, jeśli nie zawsze przywołuje przyjemne myśli. Możemy go definiować w opozycji do czasu zajętego, jako ten etap dnia, w którym człowiek może dysponować czasem według własnego uznania, w pełnej swobodzie i bez skrępowania wybierać formy jego spędzania. Kazimierz Czajkowski przywołuje słowa socjologa Joffra Dumazedier, który twierdzi, że celem czasu wolnego jest poświęcenie się rozrywce lub wypoczynkowi, rozwojowi wiedzy i wykształcenia, braniu udziału w życiu społecznym lub doskonaleniu własnych zdolności twórczych. Autor podkreśla jednak, że wszystkie te czynności muszą wynikać z dobrowolności i bezinteresowności podmiotu, który je podejmuje. W tej, jak i w innych definicjach tego pojęcia akcentuje się, że czas wolny leży poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi czy społecznymi jednostki[1]. Z tą tezą nie zgodził się Aleksander Kamiński, którego zdaniem nie zawsze mówiąc o czasie wolnym możemy powiedzieć, że jest on wolny w pełni i bezwarunkowo. Tym samym skategoryzował owy termin (ze względu na jego zakres i cel, któremu ma służyć) na: dyspozycyjny czas wolny, który jest czasem w pełni pozostającym do wyłącznej dyspozycji osoby dla jej samorozwoju i rekreacji; czas na wpół wolny, który to czas przeznaczony jest na czynności wynikające z poczucia obowiązki przy czym jest się świadomym płynących z nich korzyści a przy ich wykonywaniu pozostaje pewna swoboda w działaniu; wczasowanie, jako „ta część czasu wolnego, którą swobodnie i dobrowolnie dysponując, możemy wypełniać odpoczynkiem, zabawą oraz podejmowaną z własnej potrzeby, dla własnego rozwoju pracą umysłową (samokształceniem), aktywnością społeczną, artystyczną, sportową, techniczną i inną”[2]. Kamiński, jak i wielu innych pedagogów nawołuje również do wychowywani dzieci, młodzieży i dorosłych do wartościowego organizowania i spędzania czasu wolnego. Musi wówczas wyrabiać ono (owe wychowanie)nw osobie pewne określone umiejętności, nawyki i techniki niezbędne do późniejszego wykorzystania w czasie wolnym, rozbudzać potrzeby i zainteresowania oraz przygotowywać do określonego trybu życia. Odpowiedzialnymi za wychowanie mają być instytucje oświaty i wychowania oraz placówki wolnego czasu, a także organizacje społeczno - wychowawcze i środki masowego przekazu[3].

Przechodząc do właściwego tematu mojej pracy, czyli osób starszych chciałabym na wstępie przywołać pewne kontrowersje. Pierwszą z nich jest powszechne, ale i jak wykazują badania, stereotypowe przekonanie, że powszedni dzień osób, które już przeszły na emeryturę składa się wyłącznie z czasu wolnego[4]. Kamiński twierdzi, że co najwyżej możemy mówić o czasie półwolnym, ponieważ wykonywanym przez osoby starszym czynnością towarzyszy poczucie obowiązku lub powinności na rzecz najbliższych. I tak, niemal w każdej rodzinie możemy spotkać emerytowane ciocie lub babcie zajmujące się opieką nad wnukami czy też robótkami ręcznymi, bądź przetworami na zimę dla najbliższych. Te działania wypełniają niekiedy znaczną część całego dnia emeryta. Owszem osoby starsze mają więcej czasu wolnego niż osoby aktywne zawodowo, ale ich czas wolny nie jest bezproduktywny ponieważ ma realizować trzy równie ważne funkcje: odpoczynku, zabawy i pracy nad sobą[5]. Drugim błędnym założeniem jest myślenie o osobach starszych jako nieaktywnych i wymagających ciągłej pomocy, mniej użytecznych, a nawet jako o niepełnoprawnych obywatelach. Tymczasem badania pokazują, że osoby w starszym wieku są nadal zdolne podejmowania rożnych form aktywności (także całkowicie nowych dla nich) i większość z nich pragnie zachować dynamiczny model życia[6]. Co więcej, istnieją naukowe dowody potwierdzające, że człowiek posiada intelektualne możliwości w każdej fazie życia i nie istnieją bariery wieku w nabywaniu nowych umiejętności, sprawności, poglądów czy zachowań. Osłabiona pamięć w okresie późnej dorosłości jest z kolei rekompensowana zdolnościami uczenia się i pełnego wykorzystywania wiedzy naukowej za sprawą zorganizowanych nawyków myślenia i większego zainteresowania danym tematem. Również poziom inteligencji nie obniża się, a tylko nabiera nowego wymiaru[7].

Obalenie przez badaczy tych krzywdzących stereotypów, wydłużenie czasu życia a w konsekwencji i „zestarzenie” się społeczeństwa oraz wskazanie na ważność wartościowego spędzania czasu wolnego doprowadziło do powstawania różnych instytucji organizujących czas wolny seniorom. Wśród nich możemy wyróżnić domy kultury, kluby seniora i kluby osiedlowe czy też Uniwersytety Trzeciego Wieku, których działalność chciałabym szerzej omówić.

Pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku w Europie założony został przez profesora Instytutu Nauk Społecznych Pierra Vellas w 1973 roku w Tuluzie. Jego celem była realizacja czterech zadań: „poprawy kondycji psychofizycznej i społecznej osób starszych oraz dbałości o podnoszenie ogólnej jakości ich życia; podejmowania i realizacji kształcenia ustawicznego; poszerzenia wiedzy z zakresu gerontologii; współdziałania z lokalną społecznością w zakresie obserwowanych i antycypowanych schorzeń osób starszych”[8]. Podjęte przez Vellas działania odniosły wielki sukces i w całej Francji oraz poza jej granicami zaczęto otwierać tego typu placówki. Na polski grunt ową ideę przeniosła dr n. med. Halina Szwarc, która pierwszy uniwersytet powołała w 1975 roku w Warszawie. Placówki zakładano od 1981 roku w kolejnych polskich miastach, m. in. we Wrocławiu, Opolu, Szczecinie, Poznaniu czy Łodzi. Początkowo uniwersytety zakładano przy wyższych uczelniach państwowych, państwowych i prywatnych w dużych miastach uniwersyteckich lub miastach, w których działały szkoły pedagogiczne. Z czasem wraz ze wzrostem ich popularności placówki zaczęto otwierać przy stowarzyszeniach, domach kultury, placówkach władzy regionalnej, jak i również ośrodkach pomocy społecznej, bibliotekach czy też parafiach. Oprócz samofinansowania się (płacone są składki członkowskie) UTW uzyskują fundusze od władz regionalnych i instytucji kulturalnych oraz wspierane są pracą życzliwych wolontariuszy[9].

W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny przyrost i popularność tychże uniwersytetów.  Realizuje się w nich wiernie idee  promowane przez Vellas, czyli aktywizuje osoby starsze, poszerza się ich wiedzę i umiejętności, animuje ich do działalności prospołecznej w szczególności na rzecz lokalnego środowiska oraz prowadzi profilaktykę gerontologiczna, która z kolei obejmuje poradnictwo życiowe oraz praktyczne recepty na zachowanie zdrowia, sprawności i wydolności psychofizycznej[10]. UTW proponuj swoim słuchaczom szeroką ofertę edukacyjną: wykłady prowadzone na poziomie uniwersyteckim, które dotykają różnorodnej tematyki, dzięki czemu rozbudzają zainteresowania oraz poszerzają horyzonty myślowe; wykłady fakultatywne z wybranych dziedzin (np. kultury, sztuki czy muzyki) oraz sekcje i zespoły zainteresowań wśród których możemy między innymi znaleźć lektorat języków obcych, sekcje gimnastyczną czy turystyczną. Uniwersytety aranżują również działania na rzecz innych (np. zbiórki odzieży, przygotowanie świątecznych paczek) oraz organizuje letnie turnusy wakacyjne[11].

Poza poszerzaniem wiedzy i zainteresowań seniorzy uczestniczący w spotkaniach UTW realizują i zaspakaja szereg innych ważnych dla siebie potrzeb – poznają nowych ludzi, uciekają od samotności, przełamują codzienną rutynę czy też czerpią przyjemność z samego uczenia się. Wzrasta ich aktywność i możliwości fizyczne, poszerza się wachlarz dostępnych rozrywek, a osobowość wzbogaca się o nowe przymioty – rozwija się tolerancja, wyrozumiałość, spokój i pogoda ducha. Badania wykazują, że słuchacze UTW są najbardziej pogodną, zadowoloną z życia i aktywną grupą w obliczu starości. Dominuje wśród nich wysoki poziom poczucia sensu życia, radość, optymizm i duchowa młodość oraz chęć niesienia pomocy innym czy podejmowania różnorodnych form aktywności. Udzielane przez nich odpowiedzi potwierdzają tezę, że starość może być godna, dobra i szczęśliwa.

Działalność UTW jest bez wątpienia wartościową formą spędzania czasu wolnego seniorów ponieważ realizuje wszystkie funkcje jakie przypisuje się czasu wolnemu – poszerzania wiedzy, doskonalenia zdolności twórczych, uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym oraz rozrywki i wypoczynkowi. Poza tym rosnąca popularność tego rodzaju placówek łamie powszechny w społeczeństwie stereotyp osoby starszej, jako biernej i wycofanej z życia.

 

---

[1] K. Czajkowski, Wychowanie do rekreacji. WSiP, Warszawa 1979.
[2] A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej. PWN, Warszawa 1974, s. 352.
[3] K. Czajkowski, op. cit.

[4] I. Muchnicka – Djakow, Czas wolny w klubie seniora. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1984.

[5] A. Kamiński, Czas wolny i jego problematyka społeczno – wychowawcza. Wrocław 1965.

[6] Cz. Kryszkiewicz, Aktywne życie seniorów warunkiem pomyślnego starzenia się. [w:] S. Steuden, M. Marczuk [red.] Starzenie się a satysfakcja z życia. Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.

[7] A. Kieszkowska, Przegląd badań nad aktywnością ludzi starzejących się. [w:] A. A. Zych [red. nauk.] Demograficzne i indywidualne starzenie się. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2001.

[8] A. Błachnio, Wolontariat w Uniwersytetach Trzeciego Wieku.  Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2008, s. 39.

[9] Ibidem.

[10] Ibidem.

[11] Cz. Kryszkiewicz, op. cit.

                     autor: Joanna

TAI-CHI - SZTUKA WALKI DLA SERNIORÓW

Starsze osoby nie są "skazane" na bezpieczny nordic walking. W ofercie popularnych aktywności ruchowych mają wiele ciekawych możliwości, takich jak joga, basen, czy taniec. W ostatnich latach coraz większą popularnością cieszy się tai chi.

Chińska sztuka walki tai chi, stanowi doskonałą formę gimnastyki. Uprawiając ją zyskujemy świetną formę, optymalną wydolność organizmu oraz poprawę koordynacji ruchowej. Dzięki tym wszechstronnym ćwiczeniom odzyskamy pewny chód.

Seniorzy wraz z wiekiem skarżą się na utratę kontroli nad własnym ciałem. Spowolniona motoryka oraz brak elastyczności sprawiają, że seniorzy ulegają upadkom, które często mają przykre konsekwencje w postaci złamań, zwichnięć, czy bolesnych stłuczeń.

Tai chi oferuje seniorom zestaw niezwykle efektywnych ćwiczeń, które znacznie poprawią koordynację ruchową. Dzięki regularnym treningom nauczymy się bespiecznie balansować ciałem, poprawimy wydolność organizmu i ogólną wytrzymałość. Zyskamy także świadomość własnego ciała i pewny, stabilny chód.

Trening tai chi polega na powolnym wykonywaniu zestawu precyzyjnych ruchów. Liczy się płynność i kontrola nad ciałem. Powtarzając wielokrotnie znany układ pracujemy nad precyzją ruchu, ćwicząc koordynację i stabilność ciała. Ćwiczenia tai chi stanowią doskonałą profilaktykę, która pozwoli nam zmniejszyć ryzyko bolesnych upadków, które często kończą się poważnymi urazami.

Źródło:http://www.seniorzy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=649:tai-chi-sztuka-walki-dla-seniorow&catid=4:pasje&Itemid=8

BEZPIECZNA PODRÓŻ SENIORA

Wbrew pozorom nie ma lepszego czasu na podróżowanie niż na emeryturze. W końcu to czas zasłużonego odpoczynku. Wojażom sprzyjają także przysługujące seniorom zniżki na środki transportu, a czasem nawet na sam pobyt


Na poznawanie nowych miejsc nigdy nie jest za późno. A teraz, gdy masz dużo czasu, można i warto pozwolić sobie na więcej wyjazdów. Trzeba tylko pamiętać o pewnych zasadach i solidnie się do podróży przygotować, żeby z wyjazdu zamiast miłych wspomnień nie przywieźć.

Zanim wyjedziesz wcześniej wszystko sobie dokładnie zaplanuj. Niech nie skuszą cię zbyt tanie wycieczki, bo czasem w podawanej cenie jest jakiś haczyk, np. opłata nie obejmuje przejazdu lub wyżywienia. Możesz wybrać wyjazdy za niewygórowaną cenę, ale ze sprawdzonego źródła. Tanio, nie zawsze oznacza ryzykownie, np. kiedy korzystasz z propozycji wyjazdu organizowanego przez parafię albo przez profesjonalne biuro podróży (niektóre mają specjalne oferty dla seniorów). Wtedy masz także pewność, że pojadą z tobą osoby, które ci będą odpowiadać.

Czym jechać? Z reguły zorganizowane wycieczki mają już wyznaczony środek lokomocji. Jeśli samodzielnie planujesz wyjazd, masz do wyboru kilka opcji. Warto rozważyć wszystkie za i przeciw, żeby podróż była jak najbardziej komfortowa. Transport samolotem przebiega najszybciej, ale nie wszystkim odpowiada, do tego jest bardzo kosztowny. Uwaga też na oferty tanich przelotów (czasem trzeba do nich doliczyć np. spore koszty opłat lotniskowych). Gdy planujesz podróż samolotem, a cierpisz na jakąś przewlekłą chorobę, koniecznie zapytaj lekarza, czy nie ma co do tego żadnych przeciwwskazań. Problemy podczas lotu mogą mieć ludzie cierpiący na nadciśnienie, choroby serca i układu oddechowego oraz zaburzenia metabolizmu. Oczywiście jeśli prowadzisz samochód, a podróż nie jest długa, najłatwiej będzie ci z niego skorzystać. W każdej chwili można się zatrzymać, aby zwiedzić jakieś ciekawe miejsce lub po prostu - skorzystać z toalety. Dla niezmotoryzowanych dobrym środkiem lokomocji będzie pociąg - można się w nim przespać, pospacerować oraz skorzystać z toalety. Najwięcej niedogodności może cię spotkać podczas podróży autokarem. Chodzi tu głównie o niewygodną i niebezpieczną pozycję (dla osób mających problemy z krążeniem albo kręgosłupem) i brak możliwości wstawania. Bez względu na to, czym podróżujemy, zawsze warto zabrać ze sobą (do bagażu podręcznego) niewielką poduszkę, wodę do picia oraz nawilżane chusteczki do przecierania rąk.

Przed wyjazdem sprawdź, czy na miejscu będziesz mógł ewentualnie otrzymać pomoc medyczną. Choć podróże egzotyczne są w pewnym wieku niewskazane, jeśli się na nie zdecydujesz, przed wyjazdem koniecznie wykonaj niezbędne szczepienia (poradź się swojego lekarza). Przed wyjazdem do krajów basenu Morza Śródziemnego nie trzeba się szczepić. Warto także rozważyć wykupienie dodatkowego ubezpieczenia (podstawowe nie obejmuje wszystkich świadczeń za granicą). Bywa, że jest ono wliczone w cenę wycieczki. Zapytaj o to organizatora. Gdy jesteś na coś przewlekle chory, zabierz ze sobą dokumenty identyfikujące twoje schorzenie (i noś je przy sobie!). Jeśli masz telefon komórkowy, dodaj do niego kontakt o nazwie "ICE", a pod nim wpisz numer do osoby, którą trzeba powiadomić, gdy coś się stanie. Tak łatwiej będzie ją zidentyfikować.

7 rad ułatwiających podróżowanie

1 Zawsze korzystaj ze sprawdzonego organizatora wyjazdu - biura podróży, parafii lub klubu dla seniorów.

2 Dobrze zaplanuj listę rzeczy do zabrania - nie warto jest dźwigać nadbagaż, ale pewne rzeczy mogą okazać się niezbędne, np. leki, które na stałe przyjmujesz. Spakuj je do torby podręcznej!

3 Na dłuższe wyjazdy warto spakować się w walizkę na kółkach, na krótsze w plecak (sprawdzi się także idealnie jako bagaż podręczny). Lżej będzie się z nim przemieszczać.

4 Przedłużająca się podróż może powodować drętwienie nóg, pamiętaj, aby raz na jakiś czas rozruszać stawy. Podczas podróży autokarem będzie to niemożliwe, ale w samolocie i pociągu już tak. Gdy podróżujesz samochodem, rób jak najczęstsze przerwy.

5 Bądź czujny! Zabezpiecz swój bagaż dodatkowym zamknięciem, pilnuj portfela i dokumentów. Podczas podróży bardzo łatwo jest paść ofiarą złodzieja.

6 Przed podróżą zjedz nieobciążający posiłek - na przekąskę w podróży także wybierz coś lekkiego.

7 Gdy cierpisz na chorobę lokomocyjną (z wiekiem wzrasta ryzyko jej nabycia), zażyj środek łagodzący te dolegliwości. Zapytaj lekarza, który będzie dla ciebie najlepszy.

Korzystaj ze zniżek, to się opłaca!

podróżując PKS-em, możesz liczyć na zniżki około 30 proc. w zależności od regionu; najwięcej i najbardziej korzystnych zniżek jest w PKP. Ustawowo emerytom i rencistom oraz ich współmałżonkom, na których pobierane są zasiłki rodzinne (o ile mają zaświadczenie Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów lub innej instytucji przyznającej zniżki), przysługuje zniż-ka 37 proc., dwa razy w roku. Istnieją także zniżki dodatkowe, np. wykupując legitymację seniora za 75 zł, nabywamy aż 50-proc. zniżkę na wybrane pociągi. Taka legitymacja ważna jest przez rok. Aby skorzystać z większości zniżek, trzeba okazać się specjalnym dokumentem uprawniającym do zniżki (np. legitymacją kombatanta) oraz okazać dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość osoby uprawnionej. Szczegóły pod numerem Telefonicznej Informacji Kolejowej: 197-57; w przypadku przewoźników prywatnych o zniżki trzeba się dowiadywać indywidualnie.

Źródło:http://www.se.pl/wydarzenia/kraj/bezpieczna-podroz-seniora_134818.html?p=1

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA OSÓB W WIEKU SENIORALNYM W KONTEKŚCIE OPIEKI NAD WNUKAMI

Miarą jakości życia nie zawsze jest jego długość, na pewno aktywność w szerokim tego słowa znaczeniu, a hasłem profilaktyki starości jest dodawanie lat. W naszych czasach starość jest przedwczesna i patologiczna. Przyczyną takiego stanu rzeczy są szkodliwe czynniki oddziałujące na ustrój człowieka żyjącego w warunkach technicznej cywilizacji. Dawniej adaptacja do zmieniających się warunków fizycznych, biologicznych i społecznych przebiegała bardzo wolno, w ciągu tysiącleci. Dzisiaj zmiany w środowisku następują bardzo szybko. Nieumiejętność przystosowania się człowieka do zmieniających się warunków życia i środowiska widoczna jest chociażby w występujących zaburzeniach równowagi energetycznej ustroju człowieka. Dawniej organizm bronił się przed nadmiarem wysiłku fizycznego, dzisiaj niedobór ruchu niesie ze sobą niebezpieczne zjawisko obniżenia wydolności organizmu, obniżenia granic tolerancji przystosowania się do wysiłku fizycznego, nawet lekkiego. (Red. Naukowa Andrzej Dąbrowski, 2006, Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s115).

Ruch, praca mięśni i kontakt z przyrodą stanowiły w ciągu wieków gwarancję równowagi między ustrojem człowieka, a środowiskiem. Przy braku aktywności fizycznej nie wykształcają się bowiem lub zawodzą mechanizmy adaptacyjne, regulujące czynności poszczególnych układów i narządów. Zmniejszanie się zdolności przystosowawczych organizmu jest cechą charakterystyczną dla procesów starzenia się. Właściwa aktywność ruchowa, nie nadmierna, lecz również nie za mała (w stosunku do wieku, płci, budowy ciała) stanowi ważny czynnik zachowania zdrowia. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 5). Wokół starości krążą rozmaite stereotypy i uprzedzenia, a tymczasem wiele problemów pojawiających się w starości nie jest generowanych przez nią samą, ale bierze swój początek we wcześniejszych etapach życia, jest wynikiem nagromadzonych doświadczeń. Starość to po prostu kolejny rozdział ludzkiego życia, a rozbieżność między wiekiem kalendarzowym, a wiekiem biologicznym bywa bardzo duża. Starzejemy się od początku naszego istnienia, z każdym dniem. Aktywność ruchowa jest jednym ze środków, który może nie tylko opóźnić procesy inwolucyjne, czy uczynić ich przebieg łagodniejszymi, ale pełni również funkcje korektywną w odniesieniu do tych stanów. (Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s 9). Os(Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s 9). Osobom starszym wiekiem rekreacyjna aktywność ruchowa jest nie mniej potrzebna niż dzieciom i młodzieży. Pasywny tryb życia przyśpiesza bowiem starzenie się, nasilając procesy zanikowe w tkankach i narządach zwiększając się odkładanie złogów w narządzie ruchu i w tętnicach. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 6). Ludziom starszym coraz bardziej dokucza obniżona sprawność lub niesprawność, w tym fizyczna wiążąca się ze znacznym rozpowszechnieniem tzw. „ wielkich zespołów geriatrycznych” (m.in. zaburzenia lokomocji i upadki, zaburzenia wzroku i słuchu, depresja, otępienie, nietrzymanie moczu i stola, niedożywienie, delirium- splątanie, majaczenie). Ze względu na przewlekłość ich trwania, wieloprzyczynowość powstawania, oraz trudności w leczeniu „wielkie zespoły geriatryczne” powodują stopniową utratę samodzielności osób starszych i uzależnienie od otoczenia. W zdecydowany sposób wpływa to na obniżenie jakości życia poprzez organicznie relacji z otoczeniem. (Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s11). Zanikające w starszym wieku zdolności motoryczne skutecznie można podtrzymać przez ćwiczenia fizyczne i stosowanie takich form ruchu, które rozwijają umiejętności koordynacyjne, polegające na współdziałaniu układu nerwowego i mięśni. Przeciwdziałanie pogorszeniu się czasu reakcji i takich cech jak zwinność i równowaga, zmniejsza też wypadkowość wśród osób starszych. Rekreacja ruchowa i turystyka piesza, rowerowa, czy wodna wpływają też na poprawę wytrzymałości i wydolność organizmu. Są one osiągalne nawet w zaawansowanej starości. Stanowią ważne kryterium wieku biologicznego. Wiek ten właśnie, a nie wiek kalendarzowy, decyduje czy jest się „ młodym starcem”, czy nierzadko obecnie spotykanym „starym młodzieńcem”. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 7). W społecznych stereotypach starość postrzegana jest jako czas powolnej utraty sił fizycznych i psychicznych, podatności na chorobę, poszukiwania komfortu życia „zastygnięcia” w stereotypach, niezdolności do samodzielnego i niezależnego życia. Stereotyp starości jaki funkcjonuje w społeczeństwie, jest odzwierciedleniem sytuacji ludzi starych, którzy w tym społeczeństwie żyją. Nie da się przedstawić paradygmatu zachowania się ludzi starych. To jak człowiek przeżywa ten okres życia, zależy zarówno od czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych.(…)Bardzo ważnym czynnikiem jest to, czego od starego człowieka oczekuje społeczeństwo. To środowisko w którym żyje, określa role społeczne, sposób bycia i zachowania. (Red. Naukowa Andrzej Dąbrowski, 2006, Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s113). Dlatego, gdy senior staje się dziadkiem, czy babcią może aktywnie uczestniczyć w wychowywaniu i rozwoju młodego pokolenia. Otóż poprzez aktywną opiekę nad wnukami, nie pozwala na zmniejszenie, a w dalszym czasie na zanik sprawności. Małe dzieci potrzebują opieki 24 godziny na dobę, ciągłego chodzenia za nimi, noszenia, podnoszenia, zabawy. Trzeba być w dobrej kondycji fizycznej, aby sprostać temu zadaniu. Ważne jest, aby senior, który podejmuje się opieki nad małym dzieckiem był sprawny motorycznie, silny, zwinny, oraz nie miał zaburzonej koordynacji ruchowo-wzrokowej. Spacery są jedną z najbardziej popularnych form aktywności rodzin z dziećmi i ludzi starszych. W ostatnich latach obserwuje się spadek zainteresowania joggingiem, na korzyść spacerów. Równie częstą aktywnością jest praca w ogródku. (Red. Naukowa Andrzej Dąbrowski, 2006, Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s 103). Przed rekreacją ruchową, zwłaszcza osób starszych, wyrastają bariery kulturowe, ważniejsze czasami od ekonomicznych, czy społecznych. Jest więc bariera wstydu, wynikająca z braku tradycji i mylnego przekonania, że człowiekowi starszemu nie przystoi aktywne spędzanie czasu wolnego „zarezerwowane” dla dzieci i młodzieży. Jest bariera strachu- obawa, iż ruch może doprowadzić do wypadków i pogorszenia stanu zdrowia, a nie jego poprawy. Istnieje wreszcie bariera niewiedzy; niepełna recepcja wiadomości o zasadach rekreacji, jej formach i jej wpływie na organizm nie sprzyja podejmowaniu prób zwiększenia aktywności ruchowej. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 7). Najczęstszym powodem, dla którego ludzie starsi rezygnują z aktywności ruchowej jest niechęć do wysiłku, a co za tym idzie jego ograniczenie (np. siedzenie na ławce, zamiast spaceru, winda nawet na pierwsze piętro). Oszczędzając w ten sposób swój układ ruchu, krążenia, oddychania starszy człowiek odzwyczaja organizm od dotychczasowej aktywności i doprowadza w krótkim czasie do ogólnego osłabienia, a tym samym- sam stwarza warunki do rozwoju różnych chorób. . (Red. Naukowa Andrzej Dąbrowski, 2006, Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s117). Formy rekreacji ruchowej zalecane i dostosowane do możliwości osób w wieku starszym są bardziej ograniczone niż w stosunku do młodzieży czy nawet dzieci . Im sprawność danej osoby jest wyższa, bardziej regularnie i trwale ćwiczyła, tym zasób dostępnych form jest większy. Również stan zdrowia wpływa w istotny sposób na możliwość korzystania z pewnych form rekreacji, (pływalnia, wędkarstwo, turystyka). Szczególnie wskazane jest długotrwałe, wykonywane w średnim tempie ruchy cykliczne o umiarkowanym charakterze jak: chód trucht, pływanie, narciarstwo, jazda na rowerze doskonalące funkcję układu krążenia i oddychania oraz specjalne ćwiczenia gimnastyczne utrzymujące lub poprawiające ruchomość w stawach kończyn i kręgosłupa. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 60). Gry rekreacyjne, łatwe gry sportowe, oraz gry i zabawy ruchowe mają duże wartości i znaczenie w oddziaływaniu na osobowość, oraz motorykę osób w wieku senioralnym. Niosą duży ładunek emocji i przyjemności związany z uprawianiem sportu, sprzyjają socjalizacji i integracji, co jest nie mniej ważne niż rozwijanie cech psychosomatycznych. (Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, s 63). Doskonałą formą zabawy jest taniec. Wspólnie spędzony czas z wnukami rozwija i seniora i dzieci. Wydaje się nie podlegać dyskusji, że przewodnimi wartościami rekreacji ruchowej funkcjonującej w sferze profilaktyki jest zdrowie i sprawność. Zdrowie człowieka, rozumiane zgodnie z duchem popularnej definicji WHO- w znaczeniu fizycznym, psychicznym i społecznym, należy do podstawowych wartości uniwersalnych. Wartości te zostały silnie utrwalone w światowej kulturze, nawiązując do najlepszych humanistycznych tradycji ukształtowanych w rozwoju ludzkości. W wartościach tych zawarte są najistotniejsze oczekiwania i potrzeby ludzi.

Wyrazem tych oczekiwań i potrzeb są cele aktywności ruchowej:

<!--[if !supportLists]-->1)      <!--[endif]-->Hedonistyczne (przyjemnościowe) – ważna dziedzina samorealizacji, stwarzająca możliwość czerpania przyjemności z ruchowej aktywności, pokonywania własnych słabości i budowania wiary w siebie.

<!--[if !supportLists]-->2)      <!--[endif]-->Użytkowe (praktyczne) – służą do podtrzymywania sprawności osób starszych, dając szanse niezależności.

<!--[if !supportLists]-->3)      <!--[endif]-->Witalne (prozdrowotne) – w pełni dojrzałe, kompetentne, indywidualne stosowane aktywności ruchowej wymaga wiedzy o zdrowiu i wiedzy o sobie, oraz umiejętności jej praktycznego zastosowania. (…)

Warto wspomnieć jeszcze o innych funkcjach instrumentalnych jakie pełni rekreacja:

- kulturowa

- ideologiczna

- gospodarcza

- społeczna

- selektywna

- adaptacyjna

- integracyjna i dezintegracyjna

- systemowa

- kreacyjna

- katartyczna

- stymulacyjna.

Badania gerontologiczne dowodzą, że osoby mało aktywne ruchowo narażone są w większym stopniu na zmiany patologiczne, które przyśpieszają proces starzenia się, spowolnienie przemiany materii i zmniejszenie odporności ustroju. Zmniejszanie aktywności ruchowej powoduje zaburzenia czynności całego ustroju- m.in. metabolicznych, których skutkiem jest otyłość, a w jej następstwie m.in. choroby serca, cukrzyca. Odpowiednio stosowana aktywność ruchowa jest najbardziej efektywnym sposobem opóźnienia procesu starzenia się i daje możliwość zachowania zdrowia. (Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s 13-15). Ćwiczenia fizyczne, szczególnie te, które są prowadzone systematycznie i dobrze zorganizowane, z zachowaniem kontroli lekarskiej, powodują korzystne zmiany w organizmie osób starszych. Najważniejsze kierunki działań to:

- regulacja stanów emocjonalnych i zwiększanie sprawności intelektualnej;

- zwiększanie wydolności fizycznej, w tym siły mięśni, gibkości, zręczności i ogólnej sprawności ruchowej;

- kontrola masy ciała, zapobieganie nadwadze i otyłości;

- przeciwdziałanie rozwojowi miażdżyc, cukrzycy;

- przeciwdziałanie nadciśnieniu i chorobie naczyń wieńcowych;

- zmniejszanie ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe m.in. raka piersi, trzonu macicy i raka prostaty;

- przeciwdziałanie osteoporozie;

- zwiększanie aktywności układu odpornościowego. (Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s 33- 34).

Ważne jest, aby senior prowadzący aktywny tryb życia nie powodował, iż organizm zostanie nadmiernie przeforsowany. Opiekując się wnukami, uprawiając z nimi aktywnie sporty, czy zabawy trzeba jednak pamiętać o możliwościach swojego układu ruchu. Aktywność fizyczna osób w wieku senioralnym może występować w wielu innowacyjnych przedsięwzięciach np. żeglując z wnukami, łowiąc ryby, czy bardziej intensywnie np. biegać (oczywiście po dużo wcześniejszym przygotowaniu) maratony rodzinne organizowane corocznie przez miasta. Tym samym senior pokazuje, uczy młode pokolenie jak ważna jest aktywność, jak pomaga ona mimo wieku już dojrzałego, sprawnie funkcjonować w społeczeństwie, a nie być od niego uzależnionym. Wspólne tańce, gry, zabawy czy uprawianie sportu powoduje zacieśnienie więzi łączące na pozór tak odległe pokolenia. Swoja postawą dziadek, czy babcia może nauczyć wnuka, czy wnuczkę, aby całe życie uprawiać sporty, aktywnie żyć. a jak już wcześniej było wspomniane systematyczne uprawianie aktywnego trybu życia zmniejsza lub całkowicie zapobiega powstawaniu wielu chorób, w tym układu krążenia, czy nowotworów. Lepiej zapobiegać niż leczyć ponieważ w wieku senioralnym będąc przytłoczonym doświadczeniem życiowym nie zawsze ma się siłę, aby walczyć z chorobą, a im silniejszy organizm tym większe szanse na wygraną. Senior posiada również inne nastawienie psychiczne do życia, chce jak najlepiej przeżywać każdą chwilę swojego życia, ponieważ wie, jak jest cenna. Każda chwila spędzona z dzieckiem swojego dziecka czyni go szczęśliwym, a jeśli może jakkolwiek pomóc, to 2 razy bardziej szczęśliwym. Czerpie radość z życia.

 

 BIBLIOGRAFIA

<!--[if !supportLists]-->1.      <!--[endif]-->Merska M., 2010, Znaczenie aktywności ruchowej dla osób w starszym wieku, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa,

<!--[if !supportLists]-->2.      <!--[endif]-->Red. Naukowa Andrzej Dąbrowski, 2006, Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa,

<!--[if !supportLists]-->3.      <!--[endif]-->Szwarc H., Wolańska T., Łobożewicz T. 1988, Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa.

Auto: Iwona